Geri dön 

 İŞİTME CİHAZLARI

              Tarihçe

En ilkel işitme cihazları; deniz kabuğu, hayvan boynuzu, kulak kabartma şeklindeydi. İşitme engelliler ise en çok dudaktan okuma yöntemini kullanmaktaydılar. Ticari amaçlı işitme cihazları ilk defa 1800'lü yıllarda yapılmaya başlanmıştır. Bunlardan en ilginç olanlardan biri 1819 yılında Portekiz kralına yapılmıştır. Akustik taht adı verilen bu işitme cihazı bir taht şeklindeydi. Yanlarda rezonans kutusu bulunan kollar ve bunun ucunda aslan kafası ve bunlara bağlı kablolar kulağın dış kısmına yerleştirilen tüplere bağlanmıştır. İlk patent verilen yelpaze şeklindeki işitme cihazını 1879'da ABD'de Mr. Richard Rhodes keşfetmiştir. 19 yy başlarında ise Mr. Alexander Grahambel karbon transmitter üzerinde çalışmıştır. İşitme kaybı olan annesi ve eşine yardımcı olabilmek için yaptığı araştırmalar sonucunda işitme cihazını değil ama telefonu keşfetmiştir. Akophone adlı ilk elektrikli işitme cihazı ise yine aynı yüzyıl başında ABD'de Mr. Miller Rose tarafından keşfedilmiştir. Aynı zamanda bu çalışmasının sonucunda klaksonu da keşfetmiştir. İlk elekronik işitme cihazının patenti ise Mr. Handson tarafından 1951'de alınmıştır. Bu aletler basit olarak sesi yükselten devreler şeklinde idi. Bugün ise artık sesi farklı frekanslarda, farklı ses seviyelerine ayarlanabilen, çıkış gücü, kazancı değiştirilebilen ve son olarakta bütün bunları otomatik olarak yapan %100 dijital işitme cihazlarını hastalarımıza sunabilmekteyiz.

Tanım

İşitmeyi tedavi yolu ile düzeltme olanağı kalmadığında kullanılan ve protezle işitme kazancı sağlamayı amaçlayan aletlere işitme cihazı denir. İşitme cihazları ses enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren, yükselten ve tekrar ses enerjisine dönüştüren aletlerdir.

    İşitme Cihazının Ana Komponentleri

     İşitme cihazları üç ana komponentten oluşur. Bunlar;

     • Mikrofon,

    • Amplifikatör,

    • Hoparlör.

Mikrofon: Ses dalgalarını elektrik enerjisine çevirip, amplifikatöre gönderir.

Amplifikatör: Sesi yükselten devredir. Amplifikatör şiddetini ayarlayan ton ve volüm düğmeleri vardır.

Ton kontrol, yüksek, orta ve alçak frekanslar için yapısal değişiklikler yaparak ses karakterini değiştirir. İşitme cihazları üzerinde N-H ve L şeklinde görülür. N orta frekansları etkili kılar, H yüksek frekansları etkili kılmak için alçak frekansları baskılar, L ise alçak frekansları etkili kılmak için yüksek frekansları baskılar.

Volüm kontrol, cihazın çıkış seviyesini minimumdan maksimuma ayarlayan yardımcı bir devredir. Otomatik volüm kontrol, otomatik gain kontrol, otomatik kompresyon kontrol şeklinde işitme cihazları üzerinde görülebilir.

Hoparlör: Kemik yolu ve hava yolu olmak üzere iki tipi vardır. Kemik yolu hoparlörü, elektrik enerjisini mekanik titreşime çevirir. Hava yolu hoparlörü ise elektrik enerjisini ses enerjisine çevirir.

Bunların dışında işitme cihazı üzerinde dördüncü bir komponent olarak bahsedilebilecek batarya yani enerji rezervi mevcuttur.

İŞİTME CİHAZI MODELLERİ

Genel olarak ikiye ayrılır.

•   Kemik yolu işitme cihazları,

•   Hava yolu işitme cihazları.

Kemik yolu işitme cihazları;

1. Gözlük tipi ve

2. Baş Bandı olmak üzere iki alt tipi mevcuttur.

 Hava yolu işitme cihazları ise;

1. Kulak arkası,

2. Kulak içi: Concha,   kanal içi (ÎTE), derin kanal içi (CIC)

3.  Cep tipi,

4.  Gözlük tipi olmak üzere dört alt grupta toplanır.

İşitme Cihazı Verilirken Dikkat Edilecek Noktalar

1. İşitme kaybının türü,

2. Eşik seviyesi,

3. Frekans karakteri,

4. Discrimination skoru, UCL, MCL, Dynamic Range

5.  Binaural işitme (sesin yön tayini,başın gölge etkisini azaltmak, sesteki yankılanmayı azaltmak, sesin kazancını 6 dB yükseltmek, çevresel gürültüyü daha fazla bastırarak gürültüdeki konuşmaların daha rahat anlaşılmasını sağlamak)

6. Hastanın sosyal durumu ve beklentileri,

7. Kullanım kolaylığı,

8. Alım gücü ***En önemli nokta hastanın beklentilerine cevap verebilmektedir.

       Kulak Kalıpları

        Kulak arkası ve cep tipi işitme cihazlarında tamamlayıcı olan bir unsur da kulak kalıplarıdır. İşitme cihazı alıcısından dış kulak yoluna bir ses kanalı sağlayan, akustik sinyal alıcı tarafından değiştirildikten sonra tekrar değiştirme olanağı sunan, işitme cihazının kulağa oturmasını ,cep tipinin ise kulakta durmasını sağlayan ve feed-back'i önleyen önemli bir unsurdur.

        Kulak kalıbı modifikasyonları

        Çapın artırılması yüksek frekansların geçişini artırır, azaltılması ise yüksek frekansların geçişini azaltır. Kanal uzunluğunun kısaltılması yüksek frekansların kolay geçmesini sağlar, uzatılması ise zorlaştırır.

Ventilasyon

Ventilasyonun Uygulanma Nedenleri;

- Kanal içinde oluşan SPL'i azaltmak,

- Tıkanıklık hissi oluşan hastaların rahatlamasını

sağlamak,

- İşitme cihazının frekans cevabını değiştirmek.

       1 mm'den küçük ventilasyonların frekans cevabına

       etkisi yoktur.

İşitme Kayıp Türüne Göre İşitme Cihazı Seçimi

         iletim tipi işitme kayıplarında, algılamada bir problem olmadığı ve sorun sadece sesin iletiminde olduğu için sesleri yükselten analog işitme cihazları yeterlidir.

         İşitme kayıplarının en çok odaklandığı yer olan cochlcadaki problemlerde ise durum farklıdır. Algılama problem olduğu ve işitme alanı daraldığı için, sesin yükseltilerek gönderilmesi probleme çözüm değildir. Dolayısı ile orta kulak ve cochleada meydana gelen işitme kayıpları için birbirinden farklı işitme cihazı uygulaması yapmak gereklidir.

          Cochleada işitme kayıbı olan hastalarda; en iyi işitme, en alt eşik seviyesi ile UCT, ortasında kalan bölgede sağlanır. UCL 105-110 dB seviyesinde ortaya çıkar. Analog cihazlarda dış ortamdan gelen sesler olduğu gibi yükseltilecektir. Bu da cochlear kaybı olan hastayı rahatsız edecektir. Digital işitme cihazları bulunulan ortama göre sesleri otomatik olarak ayarladığı için hastaya analaşılabilir ve temiz bir ses kalitesi sağlar.